DANDANAKAN SAVAŞI

DANDANAKAN SAVAŞI

Selçuklu Devleti ile Gazneliler arasında 23 Mayıs 1040 tarihinde başlayan ve üç günün sonunda Selçukluların galibiyetiyle sonuçlanan bir meydan savaşıdır. Savaş, Selçuklu Devleti’nin resmi kuruluş, Gazneli Devleti'nin ise yıkılış dönemine girmesine neden olmuştur.

Türkler yerleşik hayata geçiş için sürekli göçler ve savaşlar yapmak zorunda kalmıştır. Bu toprak kapma mücadelesinin bir bölümü de Gazneli’lerledir. Selçuklu, Devlet kurmak için kaldıkları Horasan'da, o bölgelere hakim olan Gaznelilere karşı sürekli akınlarda bulunuyorlardı.  Selçuklular ile Gazneliler arasındaki bu mücadeleler yirmi yıl sürmüştü. Çatışmalar geneli Selçukluların galibiyetiyle sonuçlanmış olup her bir adım ileriye gitmiştir. Selçuklular gaznelilerden toprak aldıkça büyümeye güçlenmeye başlamıştı. Bu durum Gazne devletinin başındaki Sultan Mesud’u rahatsız etmeye başladı. Gazneli’lerde, Selçuklu Devleti’nin bağımsızlığı ilan etmesi bardağı taşıran son damla oldu. Gazne hükümdarı Sultan. Mesud, Selçuklu tehlikesine son verebilmek amacıyla zırhlı birliklerden oluşan dev bir ( yaklaşık 100 bin kişi) ordusuyla 1038 yılında Selçukluların üzerine sefere çıktı. Bu sırada Selçuklu devletinde 20 bin civarı asker mevcuttu. Mesud Selçuklulara yaptığı ilk iki saldırıda da galibiyet elde etti. 1039’da savaşı bu askeri çoğunlukla kazanamayacağını anlayan Selçuklu devleti ordusunu çöle çekti. Çölün iklim şartlarına alışık olmayan Gazne ordusu daha fazla ilerlemedi ve takibi bıraktı Selçuklu bu hareketiyle kaybettiği bir savaştan ağır bir yenilgi almadan ayrılmış ve toplanmak için vakit kazanmış oldu. Yinede ağır olmasada ortada bir savaş ve kaybeden bir Selçuklu devleti vardı. Bu nedenle SelçukluIara barış teklif edildi. Selçuklular tarafından da kabul edilen bu antlaşmaya göre Gazne ordusu Herat'a gidecek Nesa, Baverd, Fevare şehirleri SelçukluIara verilecek, ancak Selçuklular ele geçirdikleri Merv, Nişabur ve Serahs'tan çıkacaklardı. Selçuklu devleti Türkistan’dan gelen oğuz boylarıyla tekrar toparlandıktan sonra kaybettiği toprakları geri almak için Gaznelilere tekrar saldırmaya başladı. Gazne Sultanı Mesud Selçuklu devletinin tekrar toparlanıp saldırılara başladığını görünce ordusunu tekrar topladı ve bir yıl sonra tekrar çatışmalar başladı. Selçuklu devletine yeni katılan oğuzlar ve yıllardır Selçuklu ile çarpışan yıpranmış Gazne ordusu büyük bir savaş ile bu işe son vermek istiyordu. 23 Mayıs 1040 yılında Merv yakınındaki Dandanakan Hisarı önünde yapılan ve üç gün süren bu savaşta Selçuklular büyük bir zafer kazandılar. Savaş alanından Hükümdar Mesud yanındaki 100 süvari askeriyle kaçtı. Serveti ile ülkesinden kaçmaya çalışırken askerleri tarafından yakalandı ve hapsedildi. Daha sonra ise yeğeni tarafından öldürüldü. Diğer tarafta zafer hâkimdi. Savaşı kazanan Selçuklu devletinde, beyleri Tuğrul Bey'i "Horasan emiri" ilan ettiler ve Sultan ünvanı verdiler. Tuğrul Bey kısa bir süre içerisinde Horasan, Toharistan ve Cürcan'ı fethetti. Sonra da İran topraklarına yöneldi. İran ve Azerbaycan'ı alarak Rey şehrini başkent yaptı.

Türklerin yurt tutma mücadelesinde Dandanakan önemli bir yere sahiptir. Önce İran sonra Anadolu’nun kapıları kazanılan bu ve bundan önceki zaferlerin eseridir.