HAYVAN HÜCRESİNİN YAPISI VE İŞLEVİ
Giriş
Canlıların temel yapı taşı olan hücreler, bitki ve hayvan hücreleri olarak
ikiye ayrılır. Hayvan hücreleri, bitki hücrelerinden farklı olarak hücre duvarı
ve kloroplast içermez, ancak daha esnek bir yapıya sahiptir. Hücre içindeki
organeller, hücreyi canlı ve işlevsel kılan birçok görevi yerine getirir. Bu
makalede, hayvan hücresinin yapısını, organellerini ve işlevlerini detaylı bir
şekilde inceleyeceğiz.
Hayvan Hücresinin
Temel Yapısı
Hayvan hücresinin üç temel bölümü vardır:
1.
Hücre Zarı
2.
Sitoplazma ve Organeller
3.
Çekirdek
Bu bileşenler, hücredeki tüm yaşamsal faaliyetlerin gerçekleşmesini sağlar.
1. Hücre Zarı
Hücreyi dış ortamdan ayıran, seçici geçirgen bir yapıdır.
·
Seçici geçirgendir, yani sadece
belirli maddelerin hücreye giriş çıkışını sağlar.
·
Hücreyi dış etkenlerden korur ve şekil
verir.
·
Protein, fosfolipit ve
karbonhidratlardan oluşur.
·
Hücreler arası madde
alışverişini düzenler.
2. Sitoplazma
Hücre zarı ile çekirdek arasında bulunan, hücrenin içeriğini dolduran jel
benzeri sıvıdır.
·
Hücre içindeki organellerin bulunduğu yerdir.
·
Metabolik faaliyetler burada
gerçekleşir.
·
Protein, enzim, yağ ve
karbonhidrat gibi maddeler içerir.
Hayvan Hücresinin
Organelleri ve İşlevleri
Hayvan hücresinde bulunan organeller, belirli görevleri yerine getirerek
hücrenin yaşamsal faaliyetlerini sürdürmesini sağlar.
3. Çekirdek (Nükleus)
Hücrenin yönetim merkezidir ve genetik materyali (DNA) içerir.
·
Hücre bölünmesini yönetir.
·
Genetik bilgiyi taşır ve
düzenler.
·
Hücredeki protein sentezini
kontrol eder.
·
Çekirdek zarı ile çevrilidir
ve içerisinde çekirdekçik bulunur.
4. Ribozom
Hücrenin protein sentezinden sorumlu olan organeldir.
·
Serbest olarak sitoplazmada
ya da endoplazmik retikulum üzerinde bulunur.
·
Protein sentezi yaparak
hücre büyümesini ve gelişmesini sağlar.
·
DNA’nın aktardığı bilgileri
kullanarak protein üretir.
5. Endoplazmik
Retikulum (ER)
Madde taşınımını sağlayan kanallar sistemidir.
·
Granüllü ER: Üzerinde ribozom
bulunur ve protein sentezi ile ilgilidir.
·
Granülsüz ER: Yağ ve hormon
sentezinde görev alır.
6. Golgi Cisimciği
Hücre içindeki salgı maddelerini paketleyip düzenleyen organeldir.
·
Hormon, enzim ve proteinleri
işler ve paketler.
·
Hücre zarının onarılmasına
yardımcı olur.
·
Salgı yapan hücrelerde
oldukça gelişmiştir.
7. Mitokondri
Hücrenin enerji üretim merkezi olan organeldir.
·
Besinleri oksijenle yakarak
ATP üretir.
·
Kas ve sinir hücreleri gibi
enerji ihtiyacı yüksek hücrelerde bolca bulunur.
·
Hücresel solunum burada
gerçekleşir.
8. Lizozom
Hücre içi sindirimi sağlayan organeldir.
·
Hücre içindeki zararlı maddeleri
parçalar.
·
Ölü hücrelerin yok
edilmesinde görev alır.
·
Bağışıklık sisteminde önemli
bir rol oynar.
9. Peroksizom
Hidrojen peroksit gibi zararlı maddeleri parçalar.
·
Hücrede detoksifikasyon
görevi görür.
·
Karaciğer ve böbrek
hücrelerinde daha fazla bulunur.
10. Sentrozom
Hücre bölünmesinde rol oynayan organeldir.
·
Hayvan hücrelerinde hücre
bölünmesini kontrol eder.
·
İçinde sentrioller bulunur.
Hayvan Hücresi ve
Bitki Hücresi Arasındaki Farklar
Hayvan ve bitki hücreleri bazı yönlerden benzer olsa da, bazı temel
farkları vardır:
Özellik |
Hayvan Hücresi |
Bitki Hücresi |
Hücre Duvarı |
Yok |
Var (Selülozdan yapılmış) |
Kloroplast |
Yok |
Var (Fotosentez yapar) |
Koful |
Küçük ve çok sayıda |
Büyük ve tek bir tane |
Sentrozom |
Var |
Yok |
Beslenme |
Heterotrof (Dışarıdan beslenir) |
Ototrof (Kendi besinini üretir) |
Sonuç
Hayvan hücresi, hücre zarı, sitoplazma ve çekirdek gibi temel bileşenlere
sahiptir. İçindeki organeller, hücrenin yaşamsal işlevlerini yerine
getirmesinde önemli roller üstlenir. Hücrede enerji üretiminden madde
taşınımına, sindirimden bölünmeye kadar birçok önemli süreç organeller
sayesinde gerçekleşir. Hücreyi anlamak, biyolojiyi ve yaşamın temel
mekanizmalarını kavramak için büyük önem taşır.