Çölyak Hastalığı Tarihçesi ve Belirtileri
Tarihçesi
Çölyak hastalığı, ince
bağırsağın gluten adı verilen bir proteinle karşılaştığında aşırı tepki göstermesi
sonucu gelişen otoimmün bir hastalıktır. Tarihsel olarak, çölyak hastalığının
tanımı 19. yüzyılın ortalarına kadar gitmektedir. İlk kez, 1888 yılında
Hollandalı doktor Samuel Gee, çölyak hastalığını tanımlamıştır. O zamanlar, bu
hastalığın nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, çocuklarda gelişen
sindirim problemleri ve büyüme geriliği ile ilişkilendirilmiştir.
20.yüzyılın ortalarında, bilim
insanları bu hastalığın genetik bir bileşeni olduğunu keşfetmiş ve hastalığın
nedeni olarak glutenin vücutta bağışıklık sistemine zarar veren bir molekül
olduğunu ortaya koymuşlardır. 1950'lerin sonunda, çölyak hastalığının
tedavisinde gluten içermeyen diyetlerin etkili olduğu anlaşılmıştır.
Sonraki yıllarda çölyak
hastalığı, dünya genelinde daha fazla tanınmaya başlamış, tıbbi araştırmalar bu
hastalık hakkında daha fazla bilgi sunmuş ve tedavi yöntemleri
geliştirilmiştir. Günümüzde, çölyak hastalığı genetik yatkınlığı olan
bireylerde gluten alımının kesinlikle yasaklanması gereken bir durum olarak
kabul edilmektedir.
Belirtileri
Çölyak hastalığı, sindirim
sistemi üzerinde etkiler yapmasının yanı sıra vücudun farklı bölgelerinde de
belirti verebilir. Belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilir, ancak bazı
yaygın belirtiler şunlardır:
1. Sindirim Problemleri: Karın ağrısı, şişkinlik, gaz, ishal ve kabızlık
çölyak hastalığının en sık görülen belirtilerindendir.
2. Büyüme Geriliği: Çölyak hastalığı, özellikle çocuklarda büyüme
geriliğine yol açabilir. Bu durum, yeterli besin emiliminin olmamasından
kaynaklanır.
3. Yorgunluk: Uzun süreli besin emilim sorunları nedeniyle, çölyak
hastalığına sahip kişilerde sürekli bir yorgunluk hissi görülebilir.
4. Kemik ve Eklemlerde Ağrı: Çölyak hastalığı, kalsiyum emilimini
engelleyerek kemiklerde zayıflamaya yol açabilir, bu da kemik ağrıları ve eklem
rahatsızlıklarına neden olabilir.
5. Anemi: Çölyak hastalığı, vücudun demir emilimini bozarak
kansızlık (anemi) sorunlarına yol açabilir.
6. Cilt Döküntüleri: Deride döküntüler, özellikle "dermatitis
herpetiformis" olarak bilinen döküntü şeklinde ortaya çıkabilir. Bu durum,
çölyak hastalığına sahip kişilerde sıkça görülür.
7. Sinir Sistemi Belirtileri: Sinir sistemi üzerinde de etkiler görülebilir,
örneğin depresyon, baş ağrıları ve sinirsel rahatsızlıklar çölyak hastalığının
yan etkileri arasında sayılabilir.
Uyarı: Doktora Görünmeden Teşhis Koymayın
Çölyak hastalığının
belirtileri, birçok başka sindirim hastalığıyla benzerlik gösterebilir. Bu
nedenle, belirtilerinizin çölyak hastalığına işaret edip etmediğini öğrenmek
için bir sağlık profesyoneline başvurmanız önemlidir. Çölyak hastalığı, erken
teşhisle birlikte yönetilebilen bir hastalık olsa da, doğru tanı ve tedavi için
mutlaka doktorunuza başvurmalısınız. İnternetten elde edilen bilgilerle kendi
kendine teşhis koymak sağlık açısından tehlikeli olabilir. Bu nedenle, doğru
bir tanı için doktorunuza başvurun.
Hangi Branşın Konusudur?
Çölyak hastalığı, gastroenteroloji
branşının konusudur. Gastroenteroloji uzmanları, sindirim sistemi hastalıkları
konusunda uzmanlaşmış doktorlardır. Eğer çölyak hastalığı ile ilgili
şüpheleriniz varsa, bir gastroenteroloji uzmanına başvurmanız en doğru adım
olacaktır. Ayrıca, çölyak hastalığı için diyetisyen desteği de önemlidir, çünkü
tedavi genellikle gluten içermeyen bir diyeti sürdürmekle ilgilidir.
Sonuç
Çölyak hastalığı, gluten içeren
yiyecekler nedeniyle ince bağırsağın hasar görmesine yol açan bir otoimmün
hastalıktır. Sindirim problemleri, yorgunluk, büyüme geriliği, anemi ve cilt
döküntüleri gibi belirtilerle kendini gösterir. Erken teşhis ve tedavi ile
çölyak hastalığı yönetilebilir. Eğer çölyak hastalığı belirtileri yaşıyorsanız,
bir gastroenteroloji uzmanına başvurmanız önemlidir. Gluten içermeyen bir
diyeti sürdürmek, hastalığın yönetilmesinde anahtar rol oynamaktadır.
